مهارت حل مساله را بياموزيد   

زندگي يك فرصت بزرگ و شايد يك مسئله بزرگ است كه روزانه مسايل كوچك را براي ما به ارمغان مي آورد كه ما آن ها را مشكلات مي ناميم. دنياي واقعيت هاي ما انسان ها مملو از مسايل و مشكلاتي است كه هر روز با آن مواجهه مي شويم و يا آنها با ما مواجهه مي شوند. زندگي را مي توان روند پياپي مواجهه شدن با مسايل و تلاش براي حل آنها دانست. حل مشكلات فراروي انسان تاثير سازنده اي در ايجاد اعتماد به نفس و كسب آرامش دارد و به انسان نيروي ويژه و انگيزه اي مناسب براي مواجهه سازنده با مشكلات هديه مي نمايد. حل موفقيت آميز مسايل زندگي به اعتماد به نفس بيشتر و آرامش فرد منجر مي شود،در حالي كه حل ناقص يا گره هاي ناگشوده بهداشت روان شخص را به طور جدي تهديد خواهد كرد.

به نظر مي رسد انسان ها خيلي اوقات مي توانند مشكلات خويش را حل نمايند بي آنكه حل مسئله را به صورت مدون و يا در كارگاه مهارت هاي زندگي آموخته باشند. اما از سوي ديگر خيلي اوقات نيز انسان ها نمي توانند مسئله خود را حل كنند، چون حل مسئله را به صورت يك مهارت نياموخته  يا تمرين نكرده اند. حل مساله از نظر انديشمندان در بالاترين سطح از فعاليت هاي شناختي انسان قرار دارد. و نيازمند يك سلسله فعاليت هاي تخصصي و داشتن بسياري از توانمندي هاي شخصيتي است.

با تعريف حل مساله آشنا شويم

روش حل مساله فرايند تفكر منطقي و منظمي است كه به فرد كمك مي كند تا هنگام رويارويي با مشكلات راه حل هاي متعددي را جستجو كند و سپس بهترين راه حل را انتخاب نمايد. به اين ترتيب حل مساله يك فرايند آگاهانه- منطقي- تلاش بر و هدفمند است.

حل مساله عبارت است از فرايند شناختي- رفتاري كه توسط خود فرد هدايت مي شود و فرد سعي مي كند با كمك آن راه حل هاي موثر يا سازگارانه اي براي مسايل زندگي روزمره خويش پيدا كند.

مسئله مي تواند ناشي از يك مشكل بيروني(مثل يك امتحان سخت) و يا از درون فرد نشات گرفته باشد(مثل اهداف، نيازها، تعهدات شخصي).

حل مساله ماهرانه مستلزم عبور گام به گام از اين مراحل است

انتخاب رويكرد صحيح نسبت به مشكلات

در اين مرحله لازم است باورهاي غلط نسبت به مشكل شناسايي و اصلاح گردد مثلاً اين باور (نبايد در زندگي با مشكل روبرو شد).( مشكل نشانه ضعف، بي لياقتي و ناتواني است).

زندگي بدون مشكلات انسان را به آب راكدي تبديل مي كند كه مي ماند، مي گندد و متعفن مي شود. هر مشكلي در زندگي در حكم فرصتي است براي ارتقاء، بزرگ شدن، براي با تجربه شدن و براي استوار كردن وجود راست قامتي براي مواجهه با مسايل آتي زندگي.

معمولاً وقتي مشكلي در زندگي پيش مي آيد آدم ها آن را خيلي گنگ، مبهم، پراكنده و غير دقيق ادراك مي كنند. در اين مرحله بايد به سوال هاي زير پاسخ داده شود.مشكل چيست؟ كي مشكل شروع شد؟ مشكل كجا شروع شد؟ چه كسي در اين مشكل نقش دارد؟

هدف اين گام ارايه تعريف مشخص و دقيق از مسئله است تا آنجا كه ابهامات و نامفهومي هاي فوق ذكر تا جاي ممكن از بين برود.

توليد، خلق و پيدا كردن راه حل هاي متعدد و متفاوت

يك روش عيني و عملي براي پيدا كردن راه حل ها، روش بارش ذهني است.روش بارش ذهني يعني سعي كنيم بدون هيچ نوع قضاوت، بازداري، ارزش گذاري خوب و بد و يا جلوي فكر خود را گرفتن، راه حل هاي متعدد، متنوع و غير قضاوتي براي مسئله ارايه بدهيم.نكته بسيار مهم در اين مرحله آن است كه كميت و تعداد راه حل ها مهم تر از كيفيت آن هاست.

 

ارزيابي سود و زيان و معايب و محاسن راه حل ها و انتخاب از بين راه حل ها

در اين مرحله راه حل هاي ارايه شده در گام 3 را مورد ارزيابي قرار دهيد و سود و زيان هر كدام را بررسي كنيد. سپس بر اساس غلبه نسبي مزايا و معايب در مورد آن راه حل تصميم گيري كنيد. يعني در نهايت راه حلي را انتخاب كنيد كه بيشترين سود و كمترين زيان را داشته باشد.

اجراي راه حل و بازبيني

در اين مرحله راه حل انتخابي خود را اجرا كنيد و آثار و نتايج آن را بر خودتان و ديگران نظاره كرده و آثار واقعي روش انتخابي  را با پيامدهاي پيش بيني شده مقايسه كنيد. در اين مرحله زمان بندي از اهميت خاصي برخوردار است. بعد از اجراي راه حل و مفيد بودن آن به خودتان پاداش دهيد و اگر مسئله حل نشد، موانع را شناسايي كرده و برطرف كنيد. در صورت لزوم مي توانيد مراحل حل مساله را مجدداً  تكرار كنيد. احتمالاً اشكالي در جريان حل مساله پيش آمده است. مثلاً ممكن است مشكل به خوبي و دقيق تعريف نشده، اهداف واقع بينانه نبوده و...